248v

[De linguis in missa usitatis]

Et forte ex similibus causis ecclesia instituit, quod eciam in lingwa Latina non omnia, que in missis necessario dicuntur, manifeste coram populo exprimantur, sed secreta habeantur et secrete dicantur. Ex quibus patet, quare in materna lingwa prohibentur dici vel cantari officia divina preter Latinum et Grecum. Et olim Slavonicum, cui aliquando privilegialiter fuit permissum maxime ex causa, quia quidam Sclavi Grecis sunt vicinissimi, ymmo quasi cum eis permixti. Et secundum Regulas iuris: Quod alicui graciose conceditur, trahi non debet ab aliis in exemplum. Et in argumentum trahi nequeunt, que propter necessitatem aliquando sunt concessa. Et quod ex dispensacione introducitur ad consequenciam regule trahi non potest etc.

249r

[Gregorius VII papa: Epistola ad Wratislaum, ducem Bohemiae data 2. 1. 1080, pars]

Gregorius papa Septimus sicut patet in Registro Bohemis quondam ritum Sclavorum tenere cupientibus scribendo duci Wratislao in hec verba: Quia vero nobilitas tua postulavit, quo secundum Sclawonicam lingwam apud vos divinum celebrari annueremus officium, scias, nos huic peticioni tue nequaquam posse favere. Ex hoc nempe sepe volventibus liquet, non inmerito sacram scripturam omnipotenti Deo placuisse quibusdam locis esse occultam, ne, si ad liquidum cunctis pateret, vilesceret et subiaceret despectui, aut prave intellecta a mediocribus in errorem induceret. Neque enim ad excusacionem iuvat, quod quidam religiosi viri hoc, quod simpliciter populus querit, pacienter tulerunt, seu incorrectum dimiserunt, cum primitiva ecclesia multa dissimulaverit, que a sanctis patribus, postmodum firmata christianitate et religione crescente, subtili examinacione correcta sunt. Unde ne id fiat, quod a vestris imprudenter exposcitur, auctoritate beati Petri inhibemus, teque ad honorem omnipotentis Dei huic vane temeritati viribus totis resistere precipimus. Hec Gregorius.

249v

[Nota cur prohibeatur lingua Bohemica]

In verbis prenotatis consideratur, cur prohibeatur lingua Bohemica officium teneri misse. Secundo quid respondeatur ad illud de beatis Cirillo et Metudio, qui id permittebant, quia suo tempore plura sustineri oportuit, sed ecclesia crescente extirpata sunt. Tercio quod illud sedes sancta prohibuit et pro temeritate et imprudencia dampnavit ac ut resisteretur temeritati illi precepit. Item Iohannes papa Tredecimus scribens duci, prout Cronica Bohemorum testatur, quando primo episcopatum Pragense errexit et constituit. In eadem bulla erreccionis prohibet et prohibuit officium ecclesie secundum ritum et linguam Sclavorum teneri.

250r

De cantu Bohemico

Sciendum eciam est, quod valde racionale est, ut veritas ewangelica salutaris, que est firma et stabilis sic, quod celum et terra transibunt [Mt 24,35], ipsa autem inmutabilis permanebit, quod talis, eciam ea lingwa disercius et plenius ac cercius populo exprimatur in vocibus et intelligibilius. Et pro futura memoria similiter eadem lingwa quasi veriori testimonio usque in finem seculi in codicibus describatur, que lingwa etiam uniformis, firma et stabilis ac invariabilis et regularis ubique per universum mundum discitur, scitur et in usu habetur. Et hec est lingua Latina, que sola pro eo quod est regularis, ideo est inmutabilis. Cetere autem ligwe sunt penitus irregulares et ideo variabiles et usu corruptibiles et in comparacione Latine lingwe barbare, et per temporum ac provinciarum varietatem et diversitatem transmutabiles. Ymmo continuo sunt transmutate, quibus vix et difficillime nec clare Latinus sermo enodari et interpretari valet ad plenitudinem intellectus. Ideo si talibus lingwis barbaris veritates huiusmodi essent descripte, propter levitatem lingwarum et nimium usum tales veritates cum talibus lingwis vilescerent et contemptui subiacerent. Aut si ad liquidum apperirentur, propter varietatem sermonum et lingwarum etiam sensus verus et intencio sacre scripture et veritas in errorem et falsitatem mutaretur et variaretur et hoc modo dyabolus plurimos duceret in errorem. Et propter ea etiam et ipsa lingwa Latina, licet habeat sue eloquencie venustatem et subtilitatem, tamen veritas sacre scripture nutu divino non obscura sed plana ac generali sui forma disseritur et explanatur. Sic sententiat Ieronimus ad Pamachium et habetur distinctione XXXIX Ecclesiastica. Et secundum Augustinum ubi supra, capitulo Sedulo: Omnes magis velle debent veriores quam disserciores audire sermones sicut malle debent prudenciores quam formosiores habere amicos. Nec de verbo ad verbum ipsa latinitas sacre scripture in alia lingwa suo sensu comode potest quandoque exprimi aut interpretari. Cuius racionem assignat Augustinus libro De vera religione ut habetur XXXIX distinctione, Locucio, ubi dicit: Locucio divinarum scripturarum secundum cuiuscumque lingwe proprietatem accipienda est. Habet enim omnis lingwa quedam propria locucionum genera, que cum in alia transferuntur, videntur absurda. Hec Augustinus. Hinc est quod forte bene denegavit Gregorius papa Septimus principi Boemorum Wratislao primo regi Boemorum peticionem suam exaudire, sicut scribitur in suo valde antiquo registro anno Domini M° LXXVIII° indiccione III. Et in libro VI° eiusdem registri circa finem epistole in hec verba: „Quia vero nobilitas“ etc.

Výpisky a poznámky k liturgii ve slovanském či českém jazyce

Obsah